Hoe werkt de verdeling van water tussen landbouw, industrie en huishoudens?

Water lijkt vanzelfsprekend. Je draait de kraan open en daar is het. Toch ligt achter dat gemak een hele puzzel. Want hoe verdeel je water eerlijk tussen huishoudens, landbouw en industrie – allemaal sectoren die grote hoeveelheden nodig hebben? Je leest hier hoe die verdeling werkt en waar het knelt.

Jij gebruikt het meeste leidingwater

Gemiddeld gebruik je zo’n 130 liter per dag. Dat drinkwater komt vooral uit grondwater en deels uit oppervlaktewater. Je gebruikt het om te douchen, te koken, het toilet door te spoelen en de was te doen.

Samen met alle huishoudens verbruik je jaarlijks zo’n 818 miljoen kubieke meter leidingwater. Daarmee ben je de grootste afnemer van drinkwater. Toch is dat drinkwater maar een klein deel van het totale waterverbruik in Nederland.

Boeren: afhankelijk van het weer

Voor de landbouw loopt het waterverbruik sterk uiteen. In natte jaren valt het mee, maar bij droogte schiet het omhoog. In 2023 – een relatief nat jaar – gebruikten boeren zo’n 213 miljoen kubieke meter water.

Vooral bij aanhoudende droogte is beregening van gewassen nodig. Boeren gebruiken daarvoor meestal grondwater, opgepompt uit eigen bronnen. Omdat het verbruik zo afhankelijk is van het weer, is het lastig om voorspellingen te doen of beleid af te stemmen.

Industrie: veel water, andere bron

Bedrijven in de industrie en energievoorziening halen verreweg het meeste water uit rivieren en kanalen: ruim 13,5 miljard kubieke meter in 2019. Dit water gebruiken ze vooral voor koeling. Een groot deel daarvan stroomt na gebruik weer terug de natuur in, al is het dan vaak opgewarmd.

Naast koelprocessen gebruiken fabrieken water ook voor reiniging, stoom en productie. In die gevallen verdwijnt het water vaak of komt het – na zuivering – als afvalwater terug in het milieu.

Eén grondstof, drie verschillende belangen

Elke sector heeft zijn eigen voorkeur voor waterbronnen:

• Jij gebruikt vooral gezuiverd drinkwater uit grond- en oppervlaktewater.
• Boeren vertrouwen op grondwater, soms aangevuld met regen- of oppervlaktewater.
• Industrie werkt vooral met oppervlaktewater.

Omdat de eisen en het verbruik zo uiteenlopen, vraagt dit om slimme keuzes. Zeker als de watervoorraad onder druk staat.

Wat gebeurt er bij schaarste?

Bij droogte grijpt de overheid in. Waterschappen, provincies en landelijke instanties bepalen dan wie voorrang krijgt. De Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) houdt met een droogtemonitor de situatie in de gaten.

Drinkwater en natuur krijgen prioriteit. Voor landbouw kan dat betekenen dat beregenen overdag verboden wordt of dat pompen helemaal uit moeten. Zo voorkomt de overheid dat bepaalde gebieden droog komen te staan.

De verhoudingen op een rij

Zodra je weet wie hoeveel gebruikt, snap je beter waarom beleid nodig is. De cijfers:

• Huishoudens: 818 miljoen m³ per jaar aan leidingwater
• Landbouw: 213 miljoen m³ in 2023
• Industrie en energie: 13,5 miljard m³ aan oppervlaktewater

Wat kun jij hiermee?

Als je begrijpt hoe het zit, kun je bewuster omgaan met water. Ook jij speelt een rol in het totaalplaatje. Minder verspillen betekent meer ruimte voor anderen – en voor later.

Wil je weten hoe je thuis water bespaart zonder comfort in te leveren? Dan help ik je graag verder.