Water als wapen: de strijd tussen Turkije en Syrië om de Eufraat

Water is van levensbelang, maar in het Midden-Oosten is het ook een machtsmiddel. De Eufraat en de Tigris, twee van de belangrijkste rivieren in de regio, voorzien miljoenen mensen in Turkije, Syrië en Irak van water. Maar de controle over deze rivieren ligt grotendeels bij Turkije, en dat leidt al jaren tot spanningen.

Watertekort in Syrië

In Syrië is het waterpeil van de Eufraat drastisch gedaald. Waar de rivier normaal gesproken een debiet van 500 kubieke meter per seconde heeft, is dat in sommige periodes teruggelopen tot slechts 200 kubieke meter per seconde. De gevolgen zijn enorm: drinkwatertekorten, verminderde elektriciteitsproductie door waterkrachtcentrales en een landbouwsector die onder druk staat. Boeren in Syrië kunnen hun gewassen niet meer besproeien, wat de voedselvoorziening en economie in gevaar brengt. Daarnaast zorgt het stilstaande water in de rivier voor een verhoogd risico op ziekten.

Turkije reguleert de waterstroom via grote dammen, zoals de Atatürk-dam. Officieel wijt Turkije de problemen aan klimaatverandering, maar Syrië beschuldigt Turkije ervan water als politiek wapen te gebruiken. Sinds Turkse militaire operaties in Noord-Syrië zijn er vaker wateronderbrekingen en wordt het waterpeil strategisch verlaagd.

Politieke spanningen en onderhandelingen

De relatie tussen Turkije en Syrië is al jaren gespannen, mede door de Turkse militaire aanwezigheid in het noorden van Syrië. Tegelijkertijd probeert Rusland, samen met Iran, de twee landen weer met elkaar in gesprek te brengen. Sinds 2023 zijn er bijeenkomsten waarin Turkije en Syrië werken aan het herstel van hun diplomatieke banden. Hoewel concrete oplossingen voor de watercrisis uitblijven, geeft dit wel aan dat er op politiek niveau stappen worden gezet.

Toekomstige dreiging

Watertekorten zijn niet alleen een probleem voor Syrië, maar ook voor Irak, dat nog verder stroomafwaarts ligt. De VN voorspelt dat het debiet van de Eufraat en de Tigris tegen het einde van deze eeuw met respectievelijk 30% en 60% kan afnemen. Dit maakt water een steeds schaarser goed, wat het risico op conflicten vergroot.

Zonder duidelijke afspraken tussen Turkije, Syrië en Irak blijft de dreiging van een wateroorlog bestaan. Tot die tijd blijft de bevolking van Syrië afhankelijk van de beslissingen die in Ankara worden genomen.